शुभम हॉस्पिटल्स मॅटर्निटी अँड सर्जिकल युनिट देवरंकर नगर, बडनेरा रोड, अमरावती, महाराष्ट्र 444605.

शुभम हॉस्पिटल्स फर्टिलिटी अँड टेस्ट ट्यूब बेबी सेंटर देवरंकर नगर, बडनेरा रोड, अमरावती, महाराष्ट्र - 444605.

शुभम हॉस्पिटल्स सेंटर फॉर ॲडव्हान्स्ड लॅपरो - हिस्टेरोस्कोपी पहिली माळी, तोटे आय हॉस्पिटल, गाडगे बाबा मार्ग, राठी नगर, गाडगे नगर, अमरावती, महाराष्ट्र - 444603.

डॉ. मुरलीधर बूब

• MBBS; MS. (Surgery), FAIS, DLS, FMAS
• लॅपरोस्कोपिक सर्जन & सर्जिकल गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजिस्ट फेलोशिप इन लॅपरोस्कोपिक सर्जरी, फ्रान्स
• फेलोशिप इन अँड्रोलॉजी, जर्मनी
• पोटविकार तज्ञ व लॅपरोस्कोपिक सर्जन

आमची खास वैशिष्ट्य -

• 25,000+ Surgeries Performed
• 30+ Years of Experience 
• 60,000+ Happy Patients

डॉ. सौ. मंजुश्री बुब

• MBBS, MD, DNB (Diplomate of National Board)
• FICMCH, FICOG
• वंध्यत्व आणि आय.व्ही.एफ. सल्लागार,
• प्रसूती आणि स्त्रीरोगतज्ज्ञ
• विज्ञान वरदान पुरस्कार
• फेलोशिप इन लॅपरोस्कोपिक सर्जरी, फ्रान्स
• आय.व्ही.एफ. (टेस्ट ट्युब बेबी) मध्ये फेलोशिप, जर्मनी

आमची खास वैशिष्ट्य -

• Up to 90% IVF Success Rate
• 32+ Year of Experience
• 15,000+ Deliveries Performed 
• 20,000+ Surgeries Performed 
• 55,000+ Happy Patients

डॉ. मनन एम. बुब

• MBBS, (KEM, Mumbai), MS, (ObGyn, Sion, Gold Medalist)
• DNB (ObGyn)
• स्त्रीरोगतज्ज्ञ आणि अ‍ॅडव्हान्स्ड लॅपरो-हिस्टेरोस्कोपिक सर्जन
• फेलोशिप इन गायनॅकॉलॉजिक, मुंबई
• फेलोशिप इन ऑब्स व गायनॅक अल्ट्रासाऊंड, मुंबई

डॉ. दर्शना म. बुब

• MBBS (Nair, Mumbai) 
• MS (ObGyn, Sion Hospital)
• प्रसूती आणि स्त्रीरोगतज्ज्ञ
• फेलोशिप इन ऑब्स व गायनॅक अल्ट्रासाऊंड, मुंबई

गर्भधारणा होण्यास असमर्थ असणे म्हणजे वंध्यत्व. गर्भधारण करण्यासाठी स्त्री आणि पुरुष या दोहोंची समान भुमिका असते. वंध्यत्वाची 30% कारणे ही पुरुषासंबंधी असतात. तर 30% कारणे ही स्त्रीसंबंधी असतात. आणि उरलेली 40% कारणे ही दोहोसंबंधी असतात.

स्त्रियांमधील वंध्यत्वाची कारणे:

• स्त्री-प्रजनन अवयवांतील दोष,
• PCOS ची समस्या असणे,
• हार्मोन्समधील असंतुलन,
• pelvic inflammatory disease (PID) मुळे,
• एंडोमेट्रिओसिस, गर्भाशयातील गाठी (युटेरिन फायब्रॉइड्‌स) यासारख्या आजारांमुळे,
• स्त्रीचे वय अधिक असणे,
• स्त्रीचे वजन जास्त असणे, लठ्ठपणा,
• हायपोथायरॉडिजमची समस्या,
• सिगारेट स्मोकिंग व अल्कोहोलचे व्यसन,
• मानसिक तणाव,
• कुपोषण किंवा शारीरिक दुर्बलता,
• लैंगिक आजार,
• किमोथेरपी किंवा रेडिएशन थेरपीचे दुष्परिणाम,
• वेदनाशामक औषधे, मानसिक आजारावरील औषधांचा अतिवापर,
• गर्भनिरोधक गोळ्या औषधांचा चुकीचा वापर, यासारख्या कारणांमुळे स्त्रियांमध्ये वंध्यत्वाची समस्या निर्माण होत असते.

अंतर्गर्भाशयी गर्भधारणा (IUI) ही एक वंध्यत्व उपचार पद्धती आहे, ज्यामध्ये विशेषरित्या प्रक्रिया केलेले शुक्राणू स्त्रीच्या गर्भाशयात इंजेक्शन द्वारे ओव्ह्युलेशनच्या काळात सोडले जातात, ज्यामुळे गर्भधारणेची संधी वाढते. हा उपचार माईल्ड मेल इंफर्टिलिटी, Unexplained Infertility, गर्भाशय मुखातील श्लेष्मा (mucus) समस्या आणि आवश्यकतेनुसार डोनर  शुक्राणूंची आवश्यकता असल्यास केली जाते. IUI ही IVF पेक्षा कमी गुंतागुंतीची आणि किफायतशीर प्रक्रिया आहे.

इन विट्रो फर्टिलायझेशन (IVF) ही एक आधुनिक आणि प्रभावी वंध्यत्व उपचार पद्धत आहे, ज्यामध्ये स्त्रीच्या अंडाशयातील अंडी बाहेर काढून त्यांचे प्रयोगशाळेत पुरुषाच्या शुक्राणूंशी मिलन घडवले जाते. तयार झालेल्या भ्रूणाला काही दिवसांच्या वाढीनंतर स्त्रीच्या गर्भाशयात पुन्हा ठेवले जाते, ज्यामुळे गर्भधारणेची शक्यता वाढते. हा उपचार ट्युब ब्लॉकेज, गंभीर पुरुष वंध्यत्व, एंडोमेट्रिओसिस, वय अधिक असलेली महिलांमध्ये किंवा इतर पद्धतींना अपयश आले असल्यास केला जातो. IVF ही अत्याधुनिक प्रक्रिया असून ती IUI पेक्षा अधिक गुंतागुंतीची आणि खर्चिक असली, तरी गर्भधारणेच्या यशाची शक्यता जास्त असते.

लॅप्रोस्कोपिक गाइनाकोलॉजिकल शस्त्रक्रिया म्हणजे लहान छिद्रे आणि कॅमेऱ्याचा वापर करून केलेली कमीत-कमी वेदनेत होनारी शस्त्रक्रिया, जी स्त्रीरोगाशी संबंधित समस्या निदान आणि उपचार करण्यासाठी वापरली जाते.

याचे फायदे म्हणजे पारंपरिक शस्त्रक्रियांच्या तुलनेत कमी वेदना, जलद बरे होणे, आणि गुंतागुंतीचा कमी धोका. त्यामुळे रुग्णांना सामान्य जीवनशैलीत लवकर परतण्यास मदत होते आणि एकूणच सुधारित परिणाम मिळतात.

ही एक कमी ञासदायक प्रक्रिया आहे ज्यामध्ये गर्भाशय तपासण्यासाठी लवचिक, प्रकाशयुक्त ट्यूब (हिस्टरोस्कोप) योनीतून व गर्भाशय मुखातून घालून तपासणी केली जाते.

 गरज: अनियमित रक्तस्राव, गर्भाशयातील फायब्रॉइड्स, पॉलिप्स, चिठ्या, वंध्यत्व, ट्युब ब्लॅक यासारख्या समस्या ओळखणे व उपचार करणे. प्रजनन संबंधित शस्त्रक्रियेसाठी पूर्वतपासणी करणे.

फायदे: 

• गर्भाशयातील समस्या अचूकपणे ओळखता येतात.
• पॉलिप्स किंवा फायब्रॉइड्ससारख्या समस्यांचे उपचार प्रक्रियेदरम्यानच करता येतात.
• काही प्रकरणांमध्ये प्रजननक्षमता सुधारण्यास मदत होते
• येथे कुठेही चिरा व टाका लागत नाही.

गरोदरपणात गर्भाची कमीत कमी ४ वेळा सोनोग्राफी करणे आवश्यक आहे. सध्याच्या वैद्यकीय माहितीनुसार सोनोग्राफीचा गर्भावर कोणाताही दुष्परिणाम होत नाही. कलर डॉप्लर सोनोग्राफी आवश्यक असेल तरच करावी. सोनोग्राफीमुळे खालील माहिती मिळते.

पहिली सोनोग्राफी: शेवटच्या पाळीच्या तारखेपासून ०८ आठवड्यात म्हणजेच २ महिन्याच्या आत.

• गर्भ हा गर्भाशयातच वाढ आहे का ?
• गर्भाची वाढ
• एका पेक्षा जास्त गर्भ
• द्राक्षगर्भ / निर्जीव गर्भ

दुसरी सोनोग्राफी (NT Scan): शेवटच्या पाळीच्या तारखेपासून 13  आठवडे व 6 दिवसात म्हणजेच तिसऱ्या महिन्यात 

• गर्भाची वाढ 
• गर्भाला मतिमंदता (Down Syndrome) याचे निदान करणरी Sonography
• गर्भामध्ये काही व्यंग (NT Scan)

तिसरी सोनोग्राफी (Anomaly Scan): 18 ते 22 आठवड्यांपयंत (५ व्या महिन्यामध्ये)

• गर्भाची वाढ
• गर्भामध्ये काही व्यंग
• गर्भाभोवती पाण्याचे प्रमाण
• गर्भाशयातील वारेची (Placenta) स्थिती

चौथी सोनोग्राफी: शेवटच्या पाळीपासून 28 ते 36 आठवड्यांपर्यंत (9 व्या महिन्यात).

• गर्भाची वाढ
• गर्भाभोवती पाण्याचे प्रमाण
• गर्भाला होणारा रक्त पुरवठा कलर डॉप्लर सोनोग्राफी (आवश्यकतेनुसार)

गर्भधारणेपूर्व मार्गदर्शनामधे गर्भधारणा करण्याची योजना आखणाऱ्या व्यक्ती किंवा जोडप्यांना आरोग्य, जीवनशैली, आणि वैद्यकीय घटकांविषयी चर्चा आणि मार्गदर्शन दिले जाते. यामध्ये निरोगी गर्भधारणेची शक्यता वाढवण्यासाठी आवश्यक सल्ला दिला जातो. याचे फायदे म्हणजे संभाव्य जोखीम ओळखणे व त्याचे व्यवस्थापन करणे, प्रजनन क्षमता सुधारणे आणि यशस्वी आणि निरोगी गर्भधारणा सुनिश्चित करण्यासाठी सहाय्यक वातावरण निर्माण करणे.

एएनसी तपासणी म्हणजे प्रसवपूर्व तज्ज्ञांकडून योग्य मार्गदर्शन, ज्यामध्ये गर्भधारणेदरम्यान काही वैद्यकीय तपासण्या केल्या जातात. या सल्लामसलतीमुळे आई आणि वाढणाऱ्या बाळाच्या आरोग्याची नियमित देखरेख होते आणि संभाव्य समस्यांचे लवकर निदान करता येते. एएनसीमध्ये विविध तपासण्या, पोषणाविषयी सल्ला आणि निरोगी गर्भधारणेसाठी मार्गदर्शन समाविष्ट असते, ज्यामुळे सुखद प्रसूती अनुभवास प्रोत्साहन दिले जाते.

सामान्य प्रसव हा नैसर्गिक पद्धतीने होणारा प्रसव आहे, जो सहसा कमी गुंतागुंतीचा असतो आणि त्यातून लवकर बरे होता येते. एलएससीएस (लोअर सेगमेंट सिझेरियन सेक्शन) ही शस्त्रक्रियात्मक पद्धत आहे ज्यामध्ये आईच्या पोटावर छेद करून बाळ बाहेर काढले जाते. सामान्य प्रसव नैसर्गिक अनुभव देतो, तर एलएससीएस वैद्यकीय कारणांमुळे किंवा गुंतागुंतीमुळे निवडले जाते, ज्यामुळे सुरक्षित प्रसव सुनिश्चित होतो.

प्रसवोत्तर काळात मातेस शारीरिक आणि मानसिक पुनर्बल आवश्यक असते. योग्य आहार, स्वच्छता, विश्रांती आणि स्तनपानाविषयी मार्गदर्शन महत्त्वाचे आहे. डॉक्टर व तज्ञांचा सल्ला घेऊन टाक्यांची काळजी, हार्मोनल बदल, मानसिक आरोग्य आणि नवजात बालकाच्या निगेसाठी योग्य उपचार व सल्लामसलत आवश्यक आसते.

पहिल्या सहा महिन्यापर्यंत बाळाचे पोषण हे आईच्या दुधावरच होत असते. त्यामुळे बाळाला योग्यप्रकारे स्तनपान करणे आवश्यक असते. बाळाला स्तनपान कसे करावे, दूध पाजताना बाळाला कसे पकडावे याची माहिती येथे दिली आहे.

बाळाला आईचे दूध पाजण्याची पद्धत:

• आईने शक्यतो बाळाला बसून किंवा आरामदायी झोपून दूध पाजावे.
• दूध पाजण्यापूर्वी व पाजल्यानंतर स्तनाग्रे ओल्या कापसाच्या बोळ्याने पुसावीत.
• स्तनपान करण्यासाठी बाळास योग्य प्रकारे पकडावे.
• स्तनपान करताना निप्पलचा जास्तीत जास्त काळा भाग बाळाच्या तोडात गेला पाहिजे व बाळाची हनुवटी स्तनाला चिकटलेली असावी.
• बाळाची इच्छा नसताना बाळाला बळजबरीने दूध पाजण्याचा प्रयत्न करू नये. बाळाच्या रडण्याचे दुसरे काही कारण असू शकते, केवळ भूकच नव्हे.

गर्भनिरोधक सल्लामसलतीत व्यक्तींना जन्मनियमनाच्या पद्धतींविषयी माहिती आणि मार्गदर्शन दिले जाते, ज्यामुळे ते सुज्ञ निर्णय घेऊ शकतात. कुटुंब नियोजन शस्त्रक्रियांमध्ये ट्यूबल लिगेशन किंवा नसबंदी सारख्या शस्त्रक्रिया समाविष्ट आहेत, ज्याद्वारे प्रजनन नियंत्रित करता येते. हे दोन्ही नियोजित गर्भधारणेस प्रोत्साहन देतात आणि शस्त्रक्रियात्मक हस्तक्षेपांच्या माध्यमातून व्यक्तींना त्यांच्या प्रजनन आरोग्याचे प्रभावी व्यवस्थापन करण्यास सक्षम करतात.

PCOD म्हणजे पॉलिसिस्टिक अंडाशय डिसऑर्डर.  पीसीओडी ही महिलांमध्ये उद्भवणारी हार्मोनल संबधित समस्या आहे. 15 ते 44 अशा रिप्रॉडक्टीव्ह वयोगटातील कोणत्याही स्त्रियांमध्ये ही समस्या होऊ शकते. पीसीओडी ही समस्या प्रामुख्याने हार्मोन्समधील असंतुलनामुळे उद्भवते. यामध्ये स्त्रीच्या शरीरातील एंड्रोजन ह्या हार्मोनची पातळी वाढत असते. एंड्रोजन हे पुरुष हार्मोन असून स्त्रियांमध्ये याचे प्रमाण अधिक झाल्यास ही समस्या होत असते. यामुळे स्त्रीमध्ये अंडाशयावर गाठी तयार होऊ लागतात. तसेच यामुळे अंडाशयाच्या आकारात वाढ होऊन त्याभोवती फॉलिकल्स साठू शकतात. यामुळे अंडाशयाच्या कार्यावर याचा परिणाम होतो. अनियमित मासिक पाळीची समस्या देखील उद्भवू शकते.

PCOD ची लक्षणे:

• मासिक पाळीच्या तक्रारी सुरू होणे
• स्त्रियांमध्ये नको त्या ठिकाणी केसांची वाढ होणे – चेहरा, हनुवटी, स्तन, पोट 
• चेहऱ्यावर मुरुम अधिक येणे तसेच तेलकट त्वचेची समस्या वाढते
• डोक्याचे केस पातळ होऊ शकतात आणि त्यामुळे केस जास्त प्रमाणात गळतात.
• पीसीओडीमुळे स्त्रियांचे वजन जास्त वाढू लागते.
• हार्मोनल बदलामुळे डोकेदुखी, थकवा असे त्रास होऊन झोपेच्या तक्रारी सुरू होतात.
• गर्भवती होण्यास अडचणी येणे

मासिकपाळी येण्याच्या काही दिवस आधी काही स्त्रियांमध्ये अंगावरून पांढरे जाणे किंवा गर्भधारण झाली असताना किंवा संभोगानंतर असा योनीमार्गातून पांढरा चिकट स्राव कळतनकळत जाणं नॉर्मल असतं. पण जाणवण्याइतपत सतत योनीमार्गातून स्त्राव जाणं, त्याचं प्रमाण वाढणं, त्या स्त्रावाला वास येणं, त्याबरोबर कंबरदुखी, योनीमार्गाच्या आत आणि बाहेरील बाजूस खाज सुटणं यासारख्या तक्रारींकडे स्त्रीयांनी निश्‍चितच दुर्लक्ष करू नये.

कारणे:

• योनी आणि गर्भाशयातील इंन्फेक्शन (जंतूप्रादूर्भाव) हे याचे प्रमुख कारण असते,
• ‎याशिवाय गर्भाशयाला सूज आल्याने,
• ‎गर्भाशयाच्या मुखाला जखमा झाल्यामुळे,
• ‎सतत गर्भपात झाल्याने,
• ‎गर्भाशयाच्या गाठी, गर्भाशयाचा कॅन्सर, बीजकोषाचा ट्यूमर, गुप्तरोग, अंग बाहेर येणे या विकारांमुळेही अंगावरून पांढरे जाऊ शकते.
• ‎मानसिक ताण-तणावामुळे स्त्रीयांमध्ये पांढरे पाणी जाण्याचे प्रमाण वाढते.

स्त्रीयांमध्ये प्रामुख्याने आढळणाऱ्‍या कॅन्सरच्या यादीमध्ये गर्भाशय व गर्भाशय मुखाचा  कर्करोगाचा क्रमांक स्तनाच्या कर्करोगानंतर लागतो. 35 ते 55 वयाच्या स्त्रियांमध्ये याचे प्रमाण अधिक आहे. सर्वायकल कँसर हा प्रामुख्याने ह्युमन पॅपीलोमा व्हायरस (HPV) या विषाणूच्या इन्फेक्शनमुळे होतो.

लक्षणे:

• योनीतुन अस्वाभाविकरित्या रक्तस्त्राव होणे, खूप जास्त रक्तस्त्राव होणे.
• ‎गर्भाशयातील विकृतीयुक्त स्त्राव योनीतून येणे.
• लैंगिक संबंधानंतर किंवा तपासणी केल्यावर रक्तस्त्राव होणे.
• ‎रजोनिवृत्तीनंतरही स्त्राव होणे.
• ‎याशिवाय भूक कमी होणे, ओटीपोटात दुखणे, वजन कमी होणे, कंबर-पाय दुखणे यासारखी लक्षणेही जाणवू शकतात.

आम्लपित्त म्हणजे ॲसिडीटी. ॲसिडीटीचा त्रास आपल्यापैकी अनेकांना होत असतो. या त्रासात छातीत जळजळ होत असते. प्रामुख्याने खाण्यापिण्याच्या चुकीच्या सवयी यांमुळे ही समस्या होत असते. आपल्या पोटामध्ये अन्नाच्या पचनासाठी हायड्रोक्लोरिक आम्ल तयार होत असते. त्याचे प्रमाण वाढल्यास तसेच ते आम्ल पोटातून अन्ननलिकेत आल्यामुळे ऍसिडिटीचा त्रास होऊ लागतो.

ॲसिडीटीची लक्षणे:

• ॲसिडीटीमुळे पोटात आग व जळजळ होणे,
• छातीत जलन होणे,
• घशात जळजळणे,
• मळमळ किंवा उलटी होणे,
• तोंडात आंबट पाणी येणे,
• तोंडाची चव बदलणे,
• ढेकर येणे,
• पित्तामुळे डोके दुखणे,
• अपचन होणे,
•  बद्धकोष्ठता समस्या होणे अशी प्रामुख लक्षणे आम्लपित्तात असतात.

अल्सर म्हणजे पोटाच्या किंवा लहान आतड्याच्या आतील आवरणास होणारी जखम. पोटातील हायड्रोक्लोरिक ऍसिड ह्या पाचक रसाचा परिणाम या अवयवांच्या आतील आवरणावर होऊन अल्सर होत असतात. योग्य उपचार व पथ्य यांमुळे अल्सर लवकर बरे होऊ शकतात.

अल्सर ची लक्षणे:

• जेवल्यावर लगेच पोट दुखणे,
• पोटात वरच्या बाजूला वारंवार दुखणे,
• रात्री-अपरात्री पोटदुखी चालू होणे.
• पोट फुगल्यासारखे वाटणे,
• ऍसिडिटी (आम्लपित्त) होणे,
• छातीत व पोटात जळजळणे,
• भूक व वजन कमी होणे,
• मळमळ आणि उलट्या होणे असे त्रास अल्सरच्या रुग्णाला वरचेवर होत असतात.

अनेक लोकांना पित्ताशयात खडे होण्याचा त्रास असतो. आपल्या शरीरात उजव्या कुशीत यकृताच्या खाली
पित्ताशयाची पिशवी असते. या पित्ताशयात पित्त (Bile) साठवले जाते. या पित्ताचा उपयोग पचनक्रियेसाठी होत असतो. 

पित्ताशयात काहीवेळा पित्ताचे खडे धरत असतात. विशेषतः पित्ताशयातील पित्तामध्ये कोलेस्टेरॉलचे प्रमाण अधिक झाल्यास पित्ताचे खडे होत असतात. पुरुषांपेक्षा महिलांमध्ये हा त्रास जास्त प्रमाणात आढळतो.

लक्षणे:

• पित्ताशयातील खड्यांमुळे पित्ताशयाला सूज येऊन उजव्या कुशीत दुखणे,
• पोटदुखी, जेवणानंतर त्रास वाढलेला जाणवतो,
• ताप येणे, मळमळणे, उलटी होणे, काविळ होणे,
• लघवीला गडद होणे, घाम येणे,
• शौचाचा रंग पांढरट किंवा मातकट असणे,
• पोट गच्च वाटणे व ढेकर येणे अशी लक्षणे या त्रासात जाणवू शकतात.

अपेंडिक्स हा अवयव आपल्या पोटात उजव्या बाजूला मोठ्या आतड्याशी जोडलेले असतो. या अपेंडिक्सची रचना ही एकाद्या पिशवीसारखी असते. याचे एक टोक मोठ्या आतड्याशी जोडलेले असते तर दुसरे पलीकडचे टोक मात्र बंद असते. जेंव्हा अपेंडिक्स ह्या अवयवाला सुज येते त्या स्थितीला अ‍ॅपेंडिसाइटिस (Appendicitis) असे म्हणतात.

अशा या अपेंडिक्समध्ये आतडय़ांतील अन्न काही कारणामुळे शिरते. अपेंडिक्सचे दुसरे टोक बंद असल्याने एकदा आत शिरलेले अन्न पुढे जाऊ शकत नाही. त्यामुळे ते अन्न अपेंडिक्सच्या आतच पडून राहते व त्यात कुजण्याची प्रक्रिया सुरु होते. यामुळे पुढे जंतुसंसर्ग होऊन अपेंडिक्सला सूज येते व दुखणं सुरू होते. या त्रासाला अपेंडिसायटिस असे म्हणतात. अपेंडिक्सला सूज येऊन ते फुटूही शकते त्यामुळे इन्फेक्शन पूर्ण पोटात पसरून धोकादायक स्थिती निर्माण होऊ शकते. हा त्रास प्रामुख्याने 10 ते 30 वर्ष वयामध्ये अधिक आढळतो.

लहान आणि मोठ्या आतड्यांचे विविध आजारांमध्ये बद्धकोष्ठता, अतिसार, आम्लपित्त, क्रोहन रोग, अल्सरेटिव्ह कोलायटिस, इरिटेबल बाऊल सिंड्रोम (IBS), आतड्यांचे संसर्ग, ट्युमर, आणि कर्करोग यांचा समावेश होतो.

उपचारात आहारातील बदल, औषधे, प्रोबायोटिक्स, जीवनशैली सुधारणा, तसेच गंभीर प्रकरणांमध्ये शस्त्रक्रिया यांचा समावेश असतो. वेळेवर निदान आणि योग्य उपचार घेतल्यास बहुतेक आजार प्रभावीपणे नियंत्रित करता येतात.

यकृताच्या कॅन्सरमध्ये यकृतातून अपायकारक विषारी घटकांचा निचरा होण्यास अडथळा होतो. पर्यायाने रक्तातील अपायकारक विषारी घटकांची वाढ होते. अशावेळी योग्य उपचार केले गेले नाही तर यकृत निकामी होऊन रुग्ण दगावण्याचाही धोका अधिक असतो. यकृताचा कर्करोग हा यकृत आजारातील दुसऱ्या क्रमांकाचा आजार मानला जातो. यकृत कॅन्सरचे प्रमाण स्त्रीयांपेक्षा पुरुषांमध्ये अधिक आहे. तर वयाचा विचार केल्यास 30 वर्षानंतरच्या व्यक्तीमध्ये याचे प्रमाण अधिक आढळते.

लक्षणे:

• यकृत कॅन्सरमुळे प्रभावित झालेल्या व्यक्तिंच्या पचनक्रियेमध्ये बाधा निर्माण होते.
• भुख मंदावणे,
• उलटी होणे, मळमळणे,
• वजन कमी होणे,
• यकृताचा आकार वाढणे, यकृताच्या ठिकाणी स्पर्शास गाठ जाणवणे,
• पोटात पाणी होणे,
• पोटाच्या उजव्या कुशीत दुखणे, जडपणा जाणवणे अशी लक्षणे अधिक दिवस दिसल्यास डॉक्टरांकडून तपासणी करून घेणे आवश्यक असते.

हर्निया आजारात पोटाजवळील एखादा अवयव हा मांसपेशीच्या कमजोर छिद्रातून बाहेर येतो त्यामुळे हर्नियामुळे त्याठिकाणी फुगवटा आल्याचे दिसते. हर्नियाचे अनेक प्रकार आहेत. हर्निया हा आजार लहान मुलांपासून ते वृद्ध अशा कोणत्याही वयाच्या व्यक्तींमध्ये होऊ शकतो. हर्निया हे ओटीपोटातील भागात, जांघेत, कमरेत झालेला आढळतो.

लक्षणे:

• हर्नियाचे सर्वात मुख्य लक्षण म्हणजे प्रभावित भागात फुगवटा किंवा गाठ आल्यासारखे आढळते.
• उभे असताना, खाली वाकताना किंवा खोकताना स्पर्शाला हर्नियाची गाठ जाणवते.
• झोपल्यावर त्याठिकाणी स्पर्श केल्यास हर्नियाचा फुगवटा नाहीसा झाल्याचे जाणवते.
• हर्नियाच्या ठिकाणी वेदना जाणवू शकतात.
• इनगिनल हर्नियामुळे जांघेत हर्नियाचा फुगवटा येतो.
• इनगिनल हर्नियामुळे पुरुषांच्या स्क्रोटममध्ये (वृषणकोशात) सूज किंवा गाठ येते.
• हायटल हर्नियामध्ये छातीत जळजळ होणे, गिळताना त्रास होणे आणि छातीत दुखणे अशी लक्षणे जाणवतात.
• अंबिलीकल हर्नियामुळे बेंबीच्या ठिकाणी हर्नियाचा फुगवटा येतो.