"Healing Minds, Strengthening Spines, Nurturing Futures."

Dr. ANUP S. KELA

• MBBS., MS., M.Ch. (Neurosurgery)
• Brain & Spine Surgeon
• Reg. No.: 2005/03/1918
• OPD Timing: 12 PM to 6 PM

Dr. SAMATA KELA

• MBBS., MD. (Pedia)
• Fellowship in Neonatology
• Reg. No.: 2007/06/2394
• बालरोग तज्ञ
• OPD Timing: 1 PM to 3 PM

डोक्यात व मणक्यात गाठी (Brain & Spinal Tumors) होणे म्हणजे त्या भागात सूज, ट्युमर किंवा फोड निर्माण होणे होय.

याची लक्षणे म्हणजे डोकेदुखी, चक्कर, अचलता, स्नायू कमकुवतपणा, चालण्यात अडचण व वेदना. 

याचा वेळीच उपचार न केल्यास अर्धांगवायू, अंधत्व, किंवा पक्षाघात होऊ शकतो. त्यामुळे लवकर निदान व उपचार अत्यंत गरजेचे आहेत.

सी एस एफ फिस्टुला (CFS Fistulas) म्हणजे मेंदूतील द्रव (सेरेब्रोस्पायनल फ्लुइड - CSF) नाक, कान किंवा जखमेद्वारे गळणे होय. 

याची लक्षणे म्हणजे:  नाकातून पाणीसर द्रव वाहणे, डोकेदुखी, कानात गळती, चक्कर व मेंदूज्वराचे लक्षणे. 

वेळेवर उपचार न केल्यास मेंदूज्वर, संसर्ग किंवा गंभीर न्यूरोलॉजिकल त्रास होऊ शकतो. त्यामुळे तात्काळ निदान व उपचार आवश्यक असतात.

फिट येणे (Epilepsy) म्हणजे मेंदूतील विद्युत प्रवाहातील गडबडीमुळे होणारे आकडीचे झटके होय.

याची लक्षणे म्हणजे: शरीरात झटके येणे, तोंडाला फेस येणे, शुद्ध हरपणे, अचानक पडणे किंवा विचित्र वागणे. 

वेळेवर उपचार न केल्यास दुखापत, स्मृतीचा त्रास व जीवनमानावर परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे योग्य निदान व औषधोपचार आवश्यक असतात.

मेंदूमध्ये पाणी जमा होणे (Hydrocephalus) म्हणजे सेरेब्रोस्पायनल फ्लुइड (CSF) मेंदूमध्ये साचून मेंदूवर दाब येणे होय.

याची लक्षणे म्हणजे डोके दुखणे, डोके मोठे होणे (लहान मुलांमध्ये), चालण्यात अडचण, उलट्या, दृष्टिदोष व शुद्ध हरपणे.

वेळेवर उपचार न केल्यास मेंदूवर कायमस्वरूपी परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे तात्काळ वैद्यकीय निदान व उपचार आवश्यक असतात.

न्युरल ट्युब डिफेक्टस (Neural Tube Defects) म्हणजे गर्भातील मेंदू व मणक्याच्या विकासातील दोष, जे गर्भधारणेच्या सुरुवातीस होतात. यामध्ये स्पायना बायफिडा, अ‍ॅनिन्सेफाली यांसारखे त्रास दिसतात. 

लक्षणे म्हणजे पाठीवर गाठ, अपूर्ण मेंदू विकास, अंगात कमजोरपणा. 

वेळेवर निदान व उपचार न केल्यास अपंगत्व, मृत्यू किंवा गंभीर न्यूरोलॉजिकल त्रास होऊ शकतो. त्यामुळे गर्भावस्थेतील तपासणी व त्वरित उपचार गरजेचे असतात.

मेंदूमधील रक्तस्त्राव (Intracranial Haemorrhage) म्हणजे मेंदूच्या आत रक्तस्राव होणे होय, जो ट्रॉमा, उच्च रक्तदाब, अनीउरिझम किंवा स्ट्रोकमुळे होतो. 

लक्षणे म्हणजे:  अचानक डोकेदुखी, उलटी, अर्धांगवायू, शुद्ध हरपणे, दृष्टीदोष. 

वेळेवर उपचार न केल्यास मेंदूवर दाब वाढतो, स्थायी अपंगत्व किंवा मृत्यू होऊ शकतो. त्यामुळे तातडीने वैद्यकीय उपचार गरजेचे असतात.

स्ट्रोक (Stroke) म्हणजे मेंदूतील रक्तपुरवठा अचानक बंद होणे किंवा रक्तस्राव होणे. त्यामुळे मेंदूच्या पेशींना ऑक्सिजन मिळत नाही व त्या मरतात.

लक्षणांमध्ये अर्धांगवायू, बोलण्यात अडचण, समतोल बिघडणे, चेहरा व हात पाय एकाच बाजूने कमजोर होणे/वाटणे. 

स्ट्रोकचा त्वरित उपचार गरजेचा असतो कारण मेंदूतील नुकसान कायमस्वरूपी होऊ शकते. वेळेवर उपचार केल्यास जीव वाचवू शकतो.

ट्रायजेमिनल न्युरालजीया (Trigeminal Reuralgia) हा चेहऱ्याच्या एका बाजूला तीव्र, झणझणीत वेदना देणारा मज्जासंस्थेचा विकार आहे. ह्या वेदना बोलताना, चावताना, दाढ घासतांना वाढतात. 

मुख्य लक्षण म्हणजे: चेहऱ्यावर अचानक, विजेसारख्या वेदना जाणवणे. 

वेळेवर उपचार केल्यास वेदना कमी होतात आणि जीवनमान सुधारते. दुर्लक्ष केल्यास त्रास तीव्र होऊन मानसिक तणाव वाढू शकतो.

मणक्याची गादी सरकणे (Disc Prolapse) म्हणजे मणक्यांमधील सॉफ्ट गादी बाहेर सरकून मज्जारज्जूवर दाब आणते. 

यामुळे पाठदुखी, पायात किंवा हातात झणझणीत वेदना, अशक्तपणा व सुन्नपणा जाणवतो. 

वेळेवर उपचार न केल्यास कायमस्वरूपी मज्जासंस्थेचे नुकसान होऊ शकते. योग्य उपचाराने वेदना कमी होतात व रुग्णाचे दैनंदिन जीवन सुरळीत राहते.

स्पॉन्डिलोसिस (Spondylosis) म्हणजे मणक्यांमध्ये वयाप्रमाणे होणारे झीज आणि हाडांची वाढ. हा विकार मुख्यतः मणक्यांमध्ये  मानेच्या ठिकाणी अधिक होतो. 

लक्षणांमध्ये मान दुखणे, खांद्यात किंवा हातात वेदना, शिणवटा, आणि हालचालींमध्ये अडचण दिसते. 

वेळेवर उपचार न केल्यास मज्जारज्जूवर दाब येऊन कायमस्वरूपी त्रास होऊ शकतो. योग्य उपचार व व्यायामाने त्रास कमी होतो.

मायलोपॅथी (Myelopathy) म्हणजे मज्जारज्जूवर दाब आल्यामुळे होणारा विकार, जो मणक्यांच्या झिजेमुळे, गादी सरकण्यामुळे किंवा इजा झाल्यामुळे होतो.

लक्षणांमध्ये हात-पाय सुन्न होणे, अशक्तपणा, चालताना तोल जाणे, आणि मूत्रधारणेवर नियंत्रण नसणे यांचा समावेश होतो. 

वेळेवर उपचार न केल्यास कायमस्वरूपी पक्षाघात होऊ शकतो. योग्य उपचार आणि शस्त्रक्रियेने स्थिती सुधारता येते.

पेडियाट्रिक कन्सल्टेशन म्हणजे बालरोग तज्ञाकडून मुलांच्या आरोग्यविषयक तपासणी व सल्ला घेणे. मुलांच्या वाढीचे योग्य मूल्यांकन, रोगांचे निदान आणि उपचारासाठी ही आवश्यक असते. लहान वयात रोग लवकर ओळखले जावेत आणि योग्य उपचार मिळावेत यासाठी पेडियाट्रिक कन्सल्टेशन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. यामुळे मुलांचे आरोग्य सुदृढ राहते व भविष्यातील संभाव्य आरोग्य समस्यांना आळा घालता येतो.

नवजात आपत्कालीन देखभाल म्हणजे जन्मल्यानंतर लगेचच बालकाच्या तातडीच्या आरोग्य समस्यांना हाताळण्यासाठी दिली जाणारी वैद्यकीय मदत. ही सेवा अत्यंत आवश्यक असते कारण नवजात बाळांमध्ये श्वसन, तापमान नियंत्रण, रक्तशर्करा, कावीळ, अशा समस्या त्वरित उद्भवू शकतात. कमी दिवसाच्या (Pre-term), कमी वजनाच्या (Low Weight) बाळाची संपूर्ण काळजी घेतली जाते व त्या संबंधि आजारांचे निदान केले जाते. योग्य वेळी उपचार मिळाल्यास बाळाचा जीव वाचवता येतो आणि दीर्घकालीन आरोग्य समस्या टाळता येतात. नवजात आपात्कालीन देखभालीमुळे बाळाच्या आरोग्याचे संरक्षण होते आणि त्याच्या सर्वांगीण विकासासाठी पायाभूत आरोग्य लाभ मिळतो.

पेडियाट्रिक इमर्जन्सी केअर म्हणजे मुलांच्या तातडीच्या आरोग्य समस्या हाताळण्यासाठी दिली जाणारी त्वरित वैद्यकीय मदत. गंभीर आजार, अपघात, किंवा आकस्मिक स्थितींमध्ये ही सेवा अत्यावश्यक असते. त्वरित उपचार मिळाल्यामुळे मुलांचे जीव वाचवता येतात आणि गंभीर परिणामांपासून वाचवता येते. पेडियाट्रिक इमर्जन्सी केअरमुळे मुलांची सुरक्षितता सुनिश्चित होते आणि त्यांच्या आरोग्याचे संरक्षण होते.

बाल लसीकरण आणि रोगप्रतिकारक्ता म्हणजे मुलांना विशिष्ट लसी देऊन त्यांना विविध संसर्गजन्य रोगांपासून सुरक्षित करणे. लसीकरणामुळे मुलांच्या शरीरात त्या रोगांविरूद्ध प्रतिकार करण्याची क्षमता विकसित होते. हे लहान वयातच रोगप्रतिकारक शक्ती निर्माण करून गंभीर आजारांपासून संरक्षण देते. लसीकरणामुळे पोलिओ, डिप्थीरिया, टिटॅनस यांसारख्या आजारांचा प्रादुर्भाव कमी होतो आणि बालमृत्यू दर कमी होतो. त्यामुळे मुलांचे आरोग्य सुदृढ राहते आणि त्यांच्या दीर्घकालीन विकासासाठी महत्त्वपूर्ण आधार मिळतो.

खालील आजारांवर लस उपलब्ध  आहे

• मेंदूज्वर 
• कावीळ "ब"
• कावीळ "अ"
• टायफाईड 
• गालफुगी
• सर्व्हिकल कॅन्सरची लस (10 वर्षावरील मुलींन करीता)
• काजण्या (Chicken Pox)
• Diphtheria 
• Pertussis (डांग्याखोकला)
• Tetanus  (धनुर्वात)
• Polio Vaccine
• Meningococeal Vaccine 
• Influence Vaccine

बाल अस्थमा ही एक दीर्घकालीन स्थिती असून त्यामुळे श्वासनलिकांनमधे जळजळ होते,  श्वास घेताना घरघर असा आवाज येतो, खोकला आणि श्वासोच्छ्वासास अडथळा निर्माण होतो. उपचारांमध्ये इनहेलर्स  (ब्राँकोडायलेटर, कॉर्टिकोस्टिरॉईड्स), अ‍ॅलर्जी नियंत्रण आणि जीवनशैलीतील बदलांचा समावेश होतो. गंभीर प्रकरणांमध्ये नेब्युलायझेशन किंवा बायोलॉजिकल थेरपीची आवश्यकता असू शकते. नियमित तपासणी आणि प्रतिबंधात्मक काळजीमुळे लक्षणे नियंत्रित ठेवता येतात आणि जीवनमान सुधारता येते.

बाल पोषण आणि सल्ला म्हणजे मुलांच्या वाढीसाठी आवश्यक असलेल्या आहाराचे योग्य मार्गदर्शन व सल्ला घेणे. बालकांच्या शरीराच्या आणि मेंदूच्या विकासासाठी संतुलित आहार अत्यावश्यक असतो. डॉक्टरच्या सल्ल्यामुळे मुलांच्या आहारात योग्य प्रमाणात प्रथिने, जीवनसत्त्वे, खनिजे, आणि कॅल्शियम मिळतात, ज्यामुळे त्यांची शारीरिक आणि मानसिक वाढ उत्तम होते. बाल पोषण आणि सल्ल्यामुळे मुलांचे रोगप्रतिकारकशक्ती वाढते, कुपोषण आणि संबंधित आजार टाळले जातात, आणि एकूणच आरोग्य सुधारते, ज्यामुळे त्यांचे भविष्य उज्ज्वल बनते.